Przez wieki w pewne dni w roku ludzie święcili w kościołach bukiety zawierające zioła, kwiaty, zboża i warzywa. W naszym kraju najważniejszymi takimi okazjami były oktawa Bożego Ciała (okres święteczny ruchomy, w czerwcu), kiedy święcono wianki i dzień Matki Boskiej Zielnej (15 sierpnia w kościołach rzymsko-katolickich i 28 sierpnia w kościołach prawosławnych i unickich), kiedy święcono bukiety. Święta te uzupełniały się wyśmienicie. Po Bożym Ciele święcono zioła kwitnące na początku lata, a na Zielną – te kwitnące późnym latem.

Poświęcone rośliny miały różnorodne zastosowanie. Bukiety i wianki trzymano przez cały rok, wierzono że chronią od nieszczęścia, choroby, czy pioruna. Wianki czasem wieszano na drzwiach, a bukiety z Zielnej wkładano za święte obrazy Wyciągnięte z nich zioła lecznicze były szczególnie skuteczne w leczeniu ludzi i zwierząt. Czasem podkładano je też umarłym pod głowę. W okolicach Jasła i Gorlic na przykład poświęcone ziele wkładano na jeden dzień do kapusty, aby nie miała robaków. Wiankami okadzano bydło wypuszczane pierwszy raz na wypas, albo podejrzane o zauroczenie. Spalano je też gdy grzmiało. Dokładne ich zastosowanie zależało od regionu.

Badając tradycje używania ziół w Polsce, zauważyłem silny zanik wielu zwyczajów oraz wiedzy o nazwach i zastosowaniu większości roślin. Informatorzy zwykle wykręcają się tym, że nic nie pamiętają. Tymczasem, kiedy zaczynała się rozmowa o bukietach „na Zielną” moi rozmówcy (zwykle starsze panie) ożywali. Nagle przypominali sobie wszystko i z zapamiętaniem wymieniali nazwy ziół wtedy święconych. Inni nazw nie pamiętają, ale świetnie wiedzą jakie rośliny wchodzą w skład bukietów. .Zaczepieni pod kościołem mówią: „to białe babcia zbierała na górce, a to fioletowe zbieramy nad rzeką, a to na żółte na torze kolejowym”.

Na pierwszy rzut podobne – bukiety różnią się trochę regionalnie, czasem w sąsiednich wsiach święci się inne rośliny. Bo i różni się roślinność i różniło się zastosowanie roślin. A więc znajomość tego co gdzie się święci, jak się nazywa i jak to używano to klucz do miejscowej wiedzy zielarskiej. Wiedzy nie dla wybranych, ale dla tej powszechnej, praktycznej wiedzy przekazywanej z matki na córkę i z babki na wnuczkę. Jakie zioła używało się na skaleczenia, niestrawności, przeziębienia, robaki i inne przypadłości trapiące lud i jego zwierzęta.

Wartością tych świąt i kwiatów podczas nich święconych jest połączenie:
1.modlitwy
2.piękna
3.wiedzy o przyrodzie
4.wiedzy o właściwościach leczniczych roślin

Potrzebna jest więc AKCJA!!!
Akcja „Bank zdjęć bukietów zielnych święconych w kościołach w dniu Matki Boskiej Zielnej i wianków święconych w oktawę Bożego Ciała

W dzisiejszych czasach łatwiej jest dokumentować święcone rośliny. Wystarczy prosty aparat cyfrowy. Z odległości pół metra można nim objąć prawie cały bukiet, a specjalista – botanik rozpozna święcone gatunki.

Wystarczy stanąć pół godziny przed mszą i grzecznie zaczepiając wiernych poprosić ich o możliwość zrobienia zdjęcia bukietowi (NIGDY nie odmawiają, zwykle natomiast proszą aby nie robić zdjęcia ich osobie...). W ciągu tych 30 minut zwinna osoba jest w stanie zrobić około 50 zdjęć bukietów (oczywiście o ile tyle będzie, zwykle na wiejskich mszach w małych kościółkach nie ma więcej niż 30).
Wiele osób trzyma w domu zasuszone bukiety i wianki – też można je fotografować. Wtedy jednak najlepiej wykonać kilka zbliżeń – zasuszone rośliny bowiem trudniej oznaczyć), warto też wtedy zapisać na spokojnie nazwy roślin w bukiecie i wypełnić kwestionariusz.

Jak przesyłać dane?
Płytki CD i DVD z większymi zbiorami zdjęć (dowolna rozdzielczość) proszę przesyłać pocztą na adres:

Łukasz Łuczaj
Bank zdjęć bukietów zielnych święconych w kościołach
Rzepnik 20A
38-43 Łęki Strzyżowskie

lub przez internet na adres:
zielna[małpka]luczaj.com
Najcenniejsze do badań będą zbiory zdjęć 10 lub więcej bukietów z jednej wsi lub gminy. Jednak chętnie przyjmiemy też zdjęcia żywych lub zasuszonych bukietów od pojedynczych osób.
Najlepiej jeśli zdjęcia będą oznaczone nazwą miejscowości np. ze wsi Kozia Wólka:
koziawolka1.jpg, koziawolka2.jpg
tak aby każdy numer odpowiadał innemu zdjęciu
Jeśli jeden bukiet jest udokumentowany kilkoma zdjęciami prosimy takie zdjęcia oznaczyć literami, np.
koziawolka1a.jpg koziawolka1b.jpg

Do przesyłanych plików należy dołączyć informacje:

1.Dane korespondenta: kto przesyła zdjęcia, dane kontaktowe (adres lub/e-mail, telefon itp), informacje o zajęciu informatora (np. uczeń, nauczyciel, ksiądz, rolnik, przedsiębiorca itp.)
2.Dane o miejscu i dacie wykonania zdjęć, np. kościół pod wezwaniem Św. Jana, miejscowość X, powiat Y, przed mszą o godz. 9, w roku 200..
3.Będziemy wdzięczni za opatrzenie zdjęć oświadczeniem: „Zezwalam na nieodpłatną publikację wykonanych przeze mnie zdjęć bukietów i wianków we wszystkich rodzajach mediów w celach naukowych i popularyzatorskich. Nie odbiera mi to jednak praw do publikowania tych zdjęć przez ich autora. (podpis)

Zachęcam też do wypełniania kwestionariusza na temat święcenia roślin.

KLIKNIJ TUTAJ ABY POBRAĆ KWESTIONARIUSZ ANKIETY

Ankiety mają tę wadę, że nie ma pewności co kryje się pod nazwą, ale też wyczytać można wiele ciekawych rzeczy. Ankiety można wysyłać bez zdjęć albo opatrzone pojedynczym zdjęciem suchego lub świeżego bukietu i/lub wianka. Jak kto może. Każda ankieta powinna pochodzić od jednej osoby, rodziny lub grupy sąsiadów. Oczywiście jeden informator może przesłać dowolną ilość kwestionariuszy. Podobnie jak ze zdjęciami można je przesyłać pocztą albo jako dokumentu w formacie WORD. Obojętnie czy są wypełnione odręcznie, czy wstukane w komputer.

Dane uzyskane w postaci zdjęć i wypełnionych kwestionariuszy:

1.ogólnopolska monografia bukietów
2.regionalne przewodniki
3.publikacje etnograficzne

ZDJĘCIA BUKIETÓW ŚWIĘCONYCH W ROKU 2008 NA PODKARPACIU (BESKID NISKI I JEGO PRZEDPOLE)

kościoły polskie:

Dukla, powiat Krosno

Łysa Góra, powiat Krosno

StaryŻmigród, powiat Jasło

Nienaszów, powiat Jasło

cerkwie łemkowskie:

Bartne, powiat Gorlice

Nowica, powiat Gorlice

Mokre, powiat Sanok

Komańcza, powiat Sanok

|| POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ ||